‫اجایل چیست؟ چه اصول دارد؟ با پدرام کشاورزی

در این اپیزود اجایل گپ و خودم، پدارم کشاورزی، را معرفی کردم. سپس با توجه به مانیفست چابک به‫ معرفی تک تک ۱۲ اصل چابک یا اجایل پرداختم.

‫‫‫اجایل گپ را می‌توانید از طریق شبکه‌های اجتماعی لینکدین، اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید

این اپیزود چون اپیزود اول هست لازمه تا هم پادکست رو معرفی کنم و هم خودمو.

پادکست اجایل گپ در مورد چیست؟

اول از همه در مورد اجایل گپ یکم باهاتون صحبت کنم. این اپیزود دوباره در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ ضبط و منتشر میشه. اجایل گپ رو حدود ۴ سال پیش ایجاد کردم. و در اون زمان هدفم این بود که به افرادی که قصد راه اندازی کسب و کار در شرایط پر تغییر و پیچیده دارن کمک کنم تا با استفاده از مفاهیمی که زیر چتر اصول چابک یا اجایل میاد، بتونن تا بر این تغییرات و پیچیدگی ها، غلبه کنن، و کسب و کارشون رو موفق کنن. علاوه بر اون این پادکست میتونه برای افرادی که در سازمان‌هاشون کار میکنن به خصوص اسکرام مسترها و اجایل کوچ ها، و در صنعت IT و نرم افزار، Developer ها و برنامه نویس‌ها مفید باشه.

اینو بگم که اجایل و متدها و فریم‌ورک‌هایی که در راستای اون هستن الان دیگه فقط توی تولید نرم افزار کاربرد ندارن و فقط اونو پیچیده نمیدونن. و این میتونه طیف گسترده‌ای از تکنولوژی تا هنر رو حتی شامل بشه. به عنوان مثال ساخت یک موسیقی که از همین الان هیچ ایده‌ای ازش نداریم، میتونه یک مسئله پیچیده باشه یا مثلا کشف واکسن برای یکی ویروس جدید یا مثلا حتی ساخت یک فیلم سینمایی و ... .

بعضی از اپیزودهای این پادکست به صورت دو نفره است و من بیشتر نقش مجری و تسهیل‌گر رو دارم که کمک میکنم مطلب خوب برای هم خودم و هم شنونده جا بیفته. مهمان‌های من هم از افراد با تجربه و با سابقه هستند که مدت‌ها خاک این صنعت رو،‌ به قولی خوردند. و بعضی از اپیزودها هم به صورت مونولوگ هست که خودِ من در مورد موضوع خاصی که عموما فیدبک شنونده‌ها بوده صحبت کردم.

فصل‌بندی های اپیزودها بیشتر تفاوت رویکرد یا شرایطی که توش بودم رو نشون میده و عموما دسته‌بندی مناسبی نیست. برای اینکه شما راحت‌تر بتونید با دسته‌بندی و تگ‌های مشخص به هدفتون برسید یک وبسایتی برای اجایل گپ در Substack راه انداختم که در کپشن میذارم و میتونید برید ازش استفاده کنید. اگر هم دوست داشتید ایمیل خودتون رو وارد کنید و دکمه Subscribe رو بزنید تا من داشته باشم، و بتونم برای مطالب و اپیزودها و شاید Event هایی که از سمت پادکست برگزار میکنم شما رو آگاه کنم.

پدرام کشاورزی، بانی پادکست اجایل گپ، کیست؟

من هم همونطور که گفتم پدرام کشاورزیم. از سال ۱۳۹۷ به عنوان اسکرام مستر و اجایل کوچ و مدیر محصول دارم فعالیت میکنم. الان با شرکت‌های خارج از ایران کار می‌کنم. به خاطر علاقه‌ای که به حرفه‌ام داشتم تا ته اسکرام مستری رو درآوردم و مدارک PSM I و PSM II و PSM III رو از سازمان Scrum.org آمریکا گرفتم. همچنین از اون سازمان مدارک Product Owner ای و رهبری چابک رو هم دارم. و از دانشگاه کانبان مدرک طراحی سیستم کانبان رو گرفتم و مدرک اسکرام مستری در فریم‌ورک SAFe رو دارم. علاوه بر این‌ها میزبان شما در پادکست اجایل گپم.

اجایل به زبان ساده چیست؟ همان روش صحیح و خطا (آزمون و خطا)

توی این اپیزود میخوام در مورد این باهاتون صحبت که اصلا این اجایل چی هست و چرا مهمه. اولین که اجایل رو ترجمه کردن چابک. من اگر جای شما باشم بی خیال این ترجمه میشم و تمرکزم رو میزارم روی تعریفی که داره. اما اگر بخوام به طور خلاصه، یه جوری اجایل رو تعریف کنم که اصلا شما دیگه احتیاجی به گوش دادن مابقی صحبت‌ها نداشته باشید. اجایل یک طرز تفکره. یک طرز تفکر مبتنی بر اینکه برای یادگیری و کشف چیزای جدید و اغلب پیچیده راهی به جز صحیح و خطا وجود نداره.

صحیح و خطا یعنی چی؟ یعنی بریم امتحان کنیم ببینیم چی میشه؟ نتیجه میده یا نه؟ اگر نداد سریع روشمون رو عوض کنیم و بریم یه روش جدید امتحان کنیم تا بتونیم بالاخره به روشی برسیم که باهاش بتونیم هدفمون رو براورده کنیم.

خب همین دیگه! اونایی که میخواستن جواب کوتاه بگیرن، دیگه همینه که گفتم. از اینجا به بعد میتونید پادکست رو قطع کنید برید سراغ پادکست دیگه یا اپیزودها دیگه رو بشنوید. اما برای اونایی که تمایل دارن که این مطلب رو یکم مفصل تر و مدون شده یاد بگیرن، بقیه اپیزود خوراکشونه. در ادامه میخوام از سندی صحبت کنم که این طرز تفکر رو اومده در قالب ۴ ارزش و ۱۲ اصل مدون کرده برای اینکه همه بتونن ازش استفاده کنن.

اجایل از کجا شروع شد؟ مانیفست اجایل یا چابک چیست؟

خب برای این کار اول از همه بر میگردیم به سراغ همین کلمه، یعنی Agile. این کلمه دقیقا از همون زمانی باب شد که این سند توسط ۱۷ نفر که در حوزه‌ی IT و کامپیوتر فعال بودن تنظیم شد. یعنی میشه سال ۲۰۰۱.

اصلا چی شد که این افراد کنار هم جمع شدن و یه همچین کاری کردن؟ این بر میگرده به این که در اون سالها با پیشرفت کامپیوتر و زبان‌های برنامه نویسی دیگه کم کم داشت باب میشد که آدما برن پولشون رو روی برنامه‌های کامپیوتری سرمایه‌گذاری کنن و از این طریق بیزنس‌هایی بزنن و از این روش پول در بیارن.

خب برای انجام چنین کاری هر کدوم از این برنامه‌ها رو، یک پروژه میدین، و با استفاده از همون علمِ مدیریتِ پروژه که ساختمون ها رو میساختن اومدن باهاش برنامه‌ریزی کردن که مثلا اون پروژه‌های نرم افزاری رو به اتمام برسونن.

اما غافل از اینکه چنین روش مدیریتی، مدت زمان اتمام پروژه رو ناخودآگاه کش میداد و مثلا بعد ۲ سال تموم میکردن. و توی دنیای IT که ما در ۲۰ ، ۲۵ سال رسیدیم به هوش‌های مصنوعی، دنیا سریع تغییر میکرد. و یک ایده که ممکن بود ۲ سال پیش جواب بده، بعد دو سال بی فایده میشد. این مشکل اما مشکلی خاص یک شرکت نبود مشکل فراگیر بود. جوری که آماری که گرفته بودند حدود ۹۵ درصد محصولات نرم افزاری اون دوران شکست میخورد و مشتری‌های بالقوه ازشون استفاده نمیکردن. حالا تو این گیر و دار بود که هر کسی میومد یک روش جدید مدیریت پروژه ارائه میداد که بعضیش کار میکرد و بعضیش کار نمیکرد. تا رسید سال ۲۰۰۱ و ۱۷ نفر از افرادی که چنین مساله ای دغدغه شون بود و رووش داشتن کار میکردن و هر کدوم Framework یا چارچوب کاری برای خودشون داشتن جمع شدن و گفتن آقا حالا سر دلایل شکست این شرکت‌ها اتفاق نظر داریم و هر کدوم هم براش یک فریم ورک داریم که کم و بیش موفق بوده بیایم با هم بحث کنیم و طرز فکری که داشتیم که به چنین فریم ورک هایی رسیدیم رو کشف کنیم، ازش اشتراک بگیریم و در قالب منیفستی منتشر کنیم.

مانیفست چیست؟ و مانیفست اجایل به چه معنی است؟

حالا منیفست یا فارسی زبان ها بیشتر اون مانیفست تلفظ میکنن چیه؟ این از واژه‌ی Manifestation میاد. وقتی به کار میره که میخوایم یک چیز ذهنی رو در واقعیت ایجاد کنیم. به عنوان مثال شما یک رویا یا هدفی در ذهن خودتون دارید و پس از انجام یک سری اقدام و تلاش به اون رویا یا هدف میرسید. اینجا اصطلاحا گفته میشه که شما Manifest کردید رویاتون. شاید بشه ترجمه کرد براورده اش کردید یا بهش واقعیت بخشیدید. این بندگان خدا برای اینکه به همه عالم بفهمونن چه جور فکر میکنن که به فریم ورک‌هایی رسیدن که داره کار میکنه و شرکتها رو موفق میکنه، نشستن اون ارزش‌ها و اصولی که ازش پیروی میکنن رو نوشتن و با این کار، اون طرز فکر رو Manifest کردن تا همه بتونن ازش استفاده کنن.

۱۲ اصل مانیفست چابک یا اجایل چیست؟ دلیل وجود هر یک چیست؟

خب، حالا من میخوام توی این اپیزود از این ۱۲ اصول شروع کنم دونه دونه براتون بخونم و اگر توضیحی لازم هست که بگم چرا چنین اصولی رو گذاشتن بهتون توضیح بدم و بعد تو اپیزود بعد بریم سراغ ارزش‌ها.

یک نکته‌ی بسیار مهم اینه که، در کل پیش فرض خودتون رو بذارید که این مانیفست برای تولید نرم افزار ارائه شده. گرچه امروزه میتونیم با کمی دخل و تصرف برای مابقی محصولات پیچیده هم استفاده کنیم. اما من با همین پیش فرض، جلو میرم و استدلال‌هام رو در همین قالب تنظیم میکنم.

اولین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

اولین اصل: الویت اول ما کسب رضایت مشتریست که از طریق انتشار زودهنگام و پیوسته نرم افزاری ارزشمند برآورده میشه.

چرا اولویت اول ما کسب رضایت مشتریست؟ چون وقتی برنامه‌نویس‌ها گرد هم میان تا این نرم‌افزار رو تولید کنن گاهی اوقات اولویت اول رو میذارن روی ساختن یک نرم افزار بهینه و بدون نقص. در حالی که ممکنه چنین چیزی برای مشتری ارزش نداشته باشه. و حتی با نقص‌هایی آشکار کنار بیاد اگر داره نیازش رو برطرف میکنه.

اما چرا زود هنگام؟ چون اگر نیاز مشتری رو درست شناسایی نکرده باشیم زودتر متوجهش بشیم و نریم مثلا دو سال روش هزینه کنیم بعد بفهمیم اصلا چنین چیزی رو نمیخواسته. اینجوری هم زمان رو از دست نمیدیم و هم پولمون و هم اعتبارمون و الی آخر.

دومین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

دومین اصل: با آغوش باز تغییر نیازمندی‌ها (حتی در اواخر فرایند توسعه) رو می‌پذیریم. فرایندهای چابک، تغییر رو در راستای مزیت رقابتی مشتری مهار می‌کنن.

چرا با آغوش باز تغییرات رو بپذیریم؟ چون یکی از دلایل شکست شرکت‌های نرم‌افزاری در اون دوران و حتی الان، این بوده که به ایده خودشون بسیار وابسته میشدن یا مثلا میگفتن آقا ما با طرف قرارداد بستیم، اونی که همون اول گفته پیاده میکنیم، بعد که به مشتری یا اون سرمایه گذاری که باهاشون قرارداد بسته تحویل میدن اونم به دردش نمیخوره و بعد پولی هم نداشته که به اینا بده و کلا یه جوری زیر میز زده میشده که همه ضرر میکردن.

سومین اصل مانیفست چابک یا اجایل چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

سومین اصل: ما باید زود به زود نرم افزاری کار میکنه رو تحویل بدیم. زود به زود هم یعنی از از دو هفته تا دو ماه.

زود به زود رو که دلیلش رو تو اصل اول توضیح دادم. و اما «نرم افزاری که کار کند» یعنی چه؟ این اول از همه بگم که ترجمه Working Software هست. این به معنی همون نرم افزاری هست که میتونید بدید به دست کاربر تا ازش استفاده کنه و نیازش رو برطرف کنه.

چهارمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

چهارمین اصل: کار کردن روزانه برنامه نویس‌ها و ذینفعان کسب و کار در طول پروژه، امری ضروریست.

چرا امری ضروریست؟ چون یکی از دلایل شکست پروژه‌های نرم افزاری بدفهمی بوده که بین چیزی که ذینفعان میخواستن و چیزی که دولوپرها برداشت میکردن وجود داشته. وقتی اینا روزانه با هم در ارتباط باشن و مثلا نتیجه هر تیکه از کدی که میزنن رو با ذینفعان یا نماینده‌شون چک کنن، احتمال ایجاد بدفهمی به صفر میرسه و از هزینه‌های اضافی هم جلوگیری میشه.

پنجمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

پنجمین اصل: پروژه‌ها را بر دوش افراد با انگیزه بنا کنید. فضای لازم را به اونها بدید و از نیازهایشون پشتیبانی کنید. به اونها اعتماد کنید تا کارها به خوبی انجام شود.

اگر چنین کاری نکنیم چه اتفاقی می‌افته؟ هیچی، آدما هر روز میان شرکت به صورت دلی دلی کار میکنن. براشون فرقی نداره حالا نرم افزار زود برسه یا نه، با کیفیت باشه یا بی کیفیت و الی آخر.

و اما اگر افراد، با انگیزه بودن و بهشون اعتماد نکنیم چه اتفاقی می‌افته؟ آدما سرخورده میشن، احتمالا اگر پروژه براشون خیلی ارزش داشته باشه دلسوزی‌هایی میکنن که به گوش مدیر غر شنیده میشه و در نهایت یا بی انگیزه میشن و فقط به خاطر شرایط خوبی که از نظر مالی و امنیت روانی براشون ایجاد میکنه می‌مونن یا اینکه کلا از اون شرکت میرن به جایی که مدیرانش بهش اعتماد کنن و به این شکل فرصت رشد بهش بدن.

ششمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

ششمین اصل: موثرترین و کارآمدترین روش انتقال اطلاعات درون و بیرون تیمی، گفتگوی رو در رو (یا Face to Face) است.

این اصل از این منظر مهمه که مثلا گفتگوهایی به صورت ایمیل یا پیامک، پتانسیل اینو داره که سوء تفاهم ایجاد کنه. و ایجاد شدن سوء تفاهم همانا و زمان و هزینه‌ای که باید بدیم تا برطرفش کنیم همانا.

هفتمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

هفتمین اصل: نرم افزار قابل استفاده اولین معیار سنجش پیشرفته.

بنابرین مثلا این که یک فیچری کلا ۱۰ تسک داره و من ۵ تاش رو زدم نشونه‌ی پیشرفت ۵۰ درصدی نیست. هر وقت فیچر به حالتی برسه که بتونم ازش استفاده کنم یعنی پیشرفتی اتفاق افتاده که حتی ممکنه با زدن ۲ تسکِ اول، این اتفاق بیفته. یا حتاااااا، با زدن ۱۰ تا تسک از ۱۰ تسک هم این اتفاق نیفته.

هشتمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

هشتمین اصل: فرایندهای چابک، توسعه پایدار رو ترویج میدن. حامیان مالی، توسعه دهندگان و کاربران باید بتونن پیشرفت ثابتی رو برای مدت نامحدودی حفظ کنن.

معنی این اصل چیه؟ حتما ضرب المثل رو که میگه «رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود، رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود» شنیدید . این ضرب المثل‌مون دقیقا این اصل رو توضیح میده. میگه اون فرایندی برای من Agile یا چابکه که به شما این امکان رو میده تا بتونید همیشه پیشرفت، با همون تعریفی که تو اصل هفتم گفته شد رو، داشته باشید.

نهمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

نهمین اصل: توجه مداوم به برتری فنی و طراحی خوب منجر به افزایش چابکی میشه.

این برتری فنی منظور همون Technical Excellence هست. بیشتر به این معنی هست که مثلا برنامه نویس‌ها، مدیران محصول و کل اعضای تیم دائما خودشون رو در حرفه و تخصص ‌شون به روز نگه دارن. اگر چنین کاری بکنن اونجاهایی که کار به جایی میرسه که راهی جواب نمیده و مجبورن مسیر جدیدی رو انتخاب کنن ایده‌های بهتر و مفیدتری به ذهنشون میرسه که محصول رو به هدفش میرسونه.

دهمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

دهمین اصل: سادگی نرم افزار امری ضروری است. سادگی یعنی چه؟ هنر به حداکثر رساندن مقدار کار انجام نشده.

طبیعتا هر چه قدر شما بتونید از اون همه ایده که دارید هرَس کنید اما کماکان نیاز مشتری رو براورده کنید هم زودتر میتونید به درآمد برسید و هم اینکه از هزینه مالی و زمانی جلوگیری کنید.

یازدهمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

یازدهمین اصل: بهترین معماری ها، نیازمندی‌ها و طراحی‌ها از تیم‌های خود سازمانده سر می‌زند.

تیم‌های خود سازمانده یعنی چه؟ یعنی تیم‌هایی که بدون داشتن Tech Lead یا CTO با هم مشورت میکنن، نظر خودشون رو مطرح میکنن و پس از بحث و گفتگو همگی به یک نتیجه واحد میرسن که کدوم راه حل میتونه برای ما کار کنه و جواب بده.

دوازدهمین اصل مانیفست اجایل یا چابک چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

دوازدهمین اصل: تیم در فواصل منظم نسبت به موثرتر شدن عملکردش فیدبک میده و سپس بر اساس اون رفتارش را تغییر میده و هم سو میکنه.

این اصل هم برای اونایی که با اسکرام آشنا هستند همون Retrospective خودمون هست. هدف اینه که یه جوری فرایندها و روابطمون رو تغییر بدیم که بهمون کمک کنه تا موثر تر بتونیم عمل کنیم.

به پایان اپیزود رسیدیم. ممنونم که تا این جا همراهم بودید. اجایل‌گپ رو میتونید علاوه بر پادگیرهاتون از طریق وبسایت اجایل گپ، تلگرام، اینستاگرام و لینکدین دنبال کنید. آدرس‌ها رو تو کپشن میذارم که راحت کلیک کنید و ازش استفاده کنید.

منتظر نظرهاتون هستم.

موفق و پیروز باشید.