ساختار راه حل‌های ۱۵ درصدی چیست؟ با پدرام کشاورزی

ساختار راه‌حل‌های ۱۵ درصدی چیست و چگونه به تیم‌ها برای اقدام مؤثر کمک می‌کند؟

‫در بسیاری از جلسات تیمی یا سازمانی، افراد احساس می‌کنند که برای تغییر وضعیت موجود نیاز به منابع بیشتر، مجوزهای بالادستی یا تصمیم‌های کلان دارند. نتیجه‌اش، چیزی جز سکون و انفعال نیست. ساختار «راه‌حل‌های ۱۵ درصدی» از مجموعه‌ی Liberating Structures دقیقاً برای مقابله با این وضعیت طراحی شده است؛ ساختاری ساده اما قدرتمند که به افراد کمک می‌کند تا دوباره کنترل را در دست بگیرند و بدون نیاز به منتظر ماندن، وارد عمل شوند.

ایده‌ی مرکزی ساختار

پرسش اصلی این ساختار چنین است:

«در کجای این مسئله یا چالش، حداقل ۱۵ درصد اختیار عمل دارم؟»
«چه کاری هست که بدون نیاز به اجازه، بودجه یا منابع بیشتر می‌توانم همین حالا انجام دهم؟»

همین پرسش ساده، نقطه‌ی شروع حرکتی است که می‌تواند نتایج بزرگی به همراه داشته باشد.

مزایای اجرای این ساختار برای تسهیل‌گر

• فعال‌سازی حس مسئولیت‌پذیری در افراد

• تمرکز بر اقدام‌های کوچک ولی مؤثر

• کاهش وابستگی به سطوح مدیریتی یا منابع خارجی

• ایجاد حرکت از پایین به بالا در تغییرات سازمانی

• ترویج فرهنگ «ابتکار عمل» در جلسات و تیم‌ها

• افزایش شفافیت در مورد ظرفیت‌های بالفعل هر فرد

مراحل اجرای ساختار راه‌حل‌های ۱۵ درصدی

۳ مرحله داریم که عبارنت از:

1. طرح سوال و دعوت به مشارکت

2. چیدمان فضای جلسه

3. توالی مراحل مشارکت

۱. طرح سؤال و دعوت به مشارکت

تسهیل‌گر جلسه، از همه می‌پرسد:

«در رابطه با چالش یا موضوعی که اکنون با آن روبه‌رو هستید، چه کاری می‌توانید انجام دهید که کاملاً در اختیار خودتان باشد؟
بدون نیاز به تأیید دیگران، بودجه، زمان اضافی یا منابع جدید؟»

در اینجا تمرکز بر «آنچه اکنون ممکن است» است، نه ایده‌های ایده‌آل یا وابسته به دیگران.

۲. چیدمان فضای جلسه

• گروه‌های ۲ تا ۴ نفره (با هر تعداد شرکت‌کننده قابل اجراست)

• صندلی، بدون نیاز به میز

• برگه یا دفترچه یادداشت برای ثبت ایده‌ها

• تایمر برای مدیریت زمان

۳. توالی مراحل مشارکت

مرحله اول – تفکر فردی (۵ دقیقه)

هر شرکت‌کننده به‌تنهایی فکر می‌کند و چند مورد از راه‌حل‌های ۱۵ درصدی خود را یادداشت می‌کند.

مثال‌ها:

• «می‌توانم جلسه‌ی فردا را با ۵ دقیقه سکوت شروع کنم.»

• «می‌توانم از هم‌تیمی‌ام درباره‌ی انتظاراتش سؤال کنم.»

مرحله دوم – اشتراک در گروه‌های کوچک (۳ دقیقه برای هر نفر)

هر فرد راه‌حل‌های خود را برای اعضای گروه می‌خواند.

مرحله سوم – بازخورد و مشورت (۵ تا ۷ دقیقه برای هر نفر)

اعضای گروه می‌توانند با سؤال‌های روشن‌گر یا پیشنهادهای عملی، به آن فرد کمک کنند تا راه‌حل خود را تقویت یا اولویت‌بندی کند.

نکات کلیدی برای تسهیل‌گر

• به شرکت‌کنندگان یادآوری کنید که حتی گام‌های کوچک، تأثیر بزرگی دارند.

• مطمئن شوید که هر اقدام واقعاً تحت کنترل فرد باشد.

• راه‌حل‌ها لازم نیست نو یا خارق‌العاده باشند؛ کاربردی بودن کافی‌ست.

• از شرکت‌کنندگان بخواهید با جملاتی مانند «من متعهد می‌شوم که…» اقدام خود را مشخص کنند.

• این ساختار را می‌توان در جلسات مختلف تکرار کرد تا فرهنگ اقدام فردی تقویت شود.

کاربردهای متنوع در جلسات مختلف

• در جلسات پایانی رویدادهایی مانند Open Space

• در آغاز یا پایان پروژه‌ها برای فعال‌سازی مشارکت

• در بازبینی تیمی برای کاهش شکاف بین «دانستن» و «اقدام کردن»

• در جلسات بازاندیشی (Retrospective) به‌عنوان بخشی از پلن اقدام

ترکیب با سایر ساختارها

برای تقویت اثرگذاری، می‌توان 15% Solutions را با ساختارهای زیر ترکیب کرد:

• Troika Consulting برای دریافت پیشنهادهای عملیاتی روی راه‌حل‌ها

• Wise Crowds برای بهبود ایده‌های فردی

• Helping Heuristics برای تشخیص موانع شخصی اقدام

• What, So What, Now What برای بازتاب و تعهد پس از اجرا

همچنین می‌توان پس از چند هفته، به شرکت‌کنندگان بازگشت و پرسید:
«چه اقدامی را از لیست ۱۵ درصدی‌ات انجام دادی؟ چه نتیجه‌ای گرفتی؟»

جمع‌بندی پایانی برای تسهیل‌گر

ساختار «راه‌حل‌های ۱۵ درصدی» ابزاری است در اختیار تسهیل‌گران جلسات تا به‌جای انتظار برای تغییر از بالا، انگیزه و توان اقدام را از دل خود تیم بیرون بکشند.

این ساختار نه‌تنها به شرکت‌کنندگان یادآوری می‌کند که همیشه بخشی از مسئله در کنترل آن‌هاست، بلکه به آن‌ها ابزار می‌دهد تا با همین ۱۵ درصد، تغییری معنادار را آغاز کنند.

یادمان نرود: هیچ تغییری از ایستادن و زل زدن به مسئله شروع نمی‌شود.
گام اول، هر چقدر هم کوچک، آغاز راهی‌ست که آینده را می‌سازد.