‫ساختار شبکه‌سازی فی‌البداهه (Impromptu Networking) چیست؟ با پدرام کشاورزی

در فضای کاری امروز، که سرعت، تعامل و کار گروهی نقش کلیدی در موفقیت پروژه‌ها ایفا می‌کنند، یکی از چالش‌های همیشگی مدیران، مربیان و تسهیل‌گران، شروع اثربخش جلسات است. این آغاز می‌تواند نقش بسزایی در تعیین کیفیت کل جلسه داشته باشد: آیا افراد با ذهنی باز و آماده وارد تعامل می‌شوند؟ آیا احساس تعلق و ارتباط شکل می‌گیرد؟ آیا صداهای کمتر شنیده‌شده فرصت بروز پیدا می‌کنند؟

یکی از ساختارهایی که به‌صورت بسیار مؤثر می‌تواند چنین آغازگر پرقدرتی برای جلسات باشد، ساختاری است به نام Impromptu Networking یا آنچه به فارسی می‌توان آن را شبکه‌سازی فی‌البداهه نامید.

این ساختار از مجموعه تکنیک‌های Liberating Structures است؛ مجموعه‌ای از الگوهای گفت‌وگو و مشارکت که به مدیران و مربی‌ها کمک می‌کند فضاهایی با مشارکت برابر، تعامل انسانی و خلق معنا بسازند—حتی در بزرگ‌ترین و شلوغ‌ترین جلسات.

چرا باید از شبکه‌سازی فی‌البداهه استفاده کنیم؟

ساختار شبکه‌سازی بداهه به شکلی طراحی شده که شرکت‌کنندگان را در همان دقایق ابتدایی جلسه وارد یک گفت‌وگوی کوتاه، معنادار و انسانی می‌کند. این گفت‌وگو به افراد اجازه می‌دهد چالش‌های شخصی خود را بیان کنند، انتظارات خود از جلسه را مشخص نمایند و هم‌زمان، با یکی از اعضای دیگر ارتباط واقعی برقرار کنند.

در ظاهر، ممکن است این ارتباط‌ها سطحی یا گذرا به‌نظر برسند، اما تجربه ثابت کرده است که همین روابط لحظه‌ای، تأثیرات ماندگار و عمیقی بر احساس تعلق، تمرکز و مشارکت در جلسه دارند. افراد احساس می‌کنند دیده و شنیده می‌شوند؛ این احساس، اولین قدم در مسیر تیم‌سازی واقعی است.

با شبکه‌سازی فی‌البداهه چه چیزی ممکن می‌شود؟

• شکسته شدن یخ بین افراد، به‌ویژه در تیم‌های بین‌بخشی یا تازه‌تشکیل‌شده

• فراهم شدن بستر ذهنی برای ورود به فضای تعامل، ایده‌پردازی یا حل مسئله

• به اشتراک‌گذاری تجربیات و نگرانی‌ها، بدون قضاوت و در امنیت روانی

• ایجاد حس مالکیت و مشارکت فعال از ابتدای جلسه

• فعال شدن ذهن‌ها و زبان‌ها برای ادامه جلسه به‌صورت سازنده

شبکه‌سازی فی‌البداهه چه مراحل اجرایی دارد؟

ساختار شبکه‌سازی فی‌البداهه پنج مرحله دارد که عبارتند از:

• دعوت به گفت‌وگو با دو سؤال کلیدی

• چیدمان فضا برای آزادی حرکت و تعامل

• مشارکت برابر همه‌ی افراد

• تشکیل گروه‌های دو نفره برای گفت‌وگو

• زمان‌بندی مشخص و مؤثر

دعوت به گفت‌وگو با دو سؤال کلیدی

مدیر یا تسهیل‌گر جلسه، در ابتدای برنامه دو سؤال ساده اما قدرتمند مطرح می‌کند:

• «چه چالشی با خودت به این جلسه آورده‌ای؟»

• «از این گروه چه چیزی می‌خواهی بگیری و چه چیزی می‌توانی به آن اضافه کنی؟»

این دو سؤال، به افراد کمک می‌کند تا هم وضعیت درونی خود را مرور کنند و هم به رابطه‌ای دوسویه با دیگران فکر کنند. پرسش‌ها باید باز، الهام‌بخش و مرتبط با موضوع جلسه باشند.

چیدمان فضا برای آزادی حرکت و تعامل

فضای جلسه باید به گونه‌ای تنظیم شود که افراد بتوانند بدون مانع، آزادانه حرکت کنند و رودررو صحبت نمایند. حتی اگر جلسه‌ای آنلاین دارید، می‌توانید از Breakout Roomها استفاده کنید. هدف، ایجاد فضا برای ارتباط واقعی است، نه فقط حرف زدن اجباری.

مشارکت برابر همه‌ی افراد

در این ساختار، همه مشارکت می‌کنند. هیچ‌کس شنونده‌ی صرف نیست. همه زمان برابر دارند و در گفت‌وگو نقش فعال خواهند داشت. این ساختار به‌ویژه برای افرادی که معمولاً در جلسات کمتر صحبت می‌کنند، فضایی مناسب برای بروز فراهم می‌سازد.

تشکیل گروه‌های دو نفره برای گفت‌وگو

شرکت‌کنندگان به‌صورت تصادفی یا با تشویق تسهیل‌گر، با فردی که معمولاً نمی‌شناسند وارد گفت‌وگوی دونفره می‌شوند. این امر موجب می‌شود مرزهای تیمی و سلسله‌مراتب شکسته شود و نگاه تازه‌ای به افراد شکل بگیرد.

زمان‌بندی مشخص و مؤثر

ساختار در قالب سه دور گفت‌وگوی دو نفره انجام می‌شود.
در هر دور، هر نفر دو دقیقه فرصت دارد که به دو سؤال کلیدی پاسخ دهد.
در مجموع، هر دور ۴–۵ دقیقه زمان می‌برد. در پایان سه دور، شما فقط حدود ۱۵–۲۰ دقیقه زمان صرف کرده‌اید، اما بستری غنی از تعامل، درک و همدلی شکل گرفته است.

نکات کلیدی برای اجرای بهتر

• حتماً از همان دو سؤال استفاده کنید؛ تکرار باعث تعمیق پاسخ‌ها می‌شود.

• از افراد بخواهید با کسانی صحبت کنند که نمی‌شناسند یا در تیم متفاوتی هستند.

• می‌توانید برای تغییر مرحله‌ها از یک زنگ کوچک یا صداهای ملایم استفاده کنید.

• اگر خروجی گفت‌وگوها قرار است در جلسه مطرح شوند، به حریم خصوصی افراد احترام بگذارید.

مثال‌هایی از کاربرد واقعی این ساختار

• در آغاز یک کارگاه آموزشی، به‌جای معرفی‌های خشک، از افراد پرسیده می‌شود:
  «چرا در این کارگاه شرکت کرده‌اید و چه چیزی می‌خواهید یاد بگیرید؟»

• در جلسات یادگیری بین‌رشته‌ای، این ساختار به قاضی‌ها، وکلا و مددکاران اجتماعی کمک کرده تا قبل از ورود به بحث‌های تخصصی، با یکدیگر ارتباط انسانی برقرار کنند.

• شبکه‌ی Innovation Learning Network از این روش برای وصل کردن اعضای سازمان‌های نوآور استفاده کرده تا فضای اعتماد اولیه شکل بگیرد.

نتیجه‌گیری: فرصتی برای آغاز متفاوت

در دنیایی که جلسات گاهی بی‌روح، طولانی و فرساینده می‌شوند، یک ساختار ساده مثل شبکه‌سازی فی‌البداهه یا Impromptu Networking می‌تواند جانی تازه به فضا بدهد. این روش، نه‌تنها تعامل را افزایش می‌دهد، بلکه کمک می‌کند فضای امنی برای بیان صادقانه، شنیدن فعال و ساختن رابطه فراهم شود—سه مؤلفه‌ای که پیش‌نیاز یک تیم موفق‌اند.

اگر شما در نقش مدیر، کوچ یا اسکرام مستر فعالیت دارید، این ساختار می‌تواند یکی از مؤثرترین ابزارهای شما برای آغاز جلسات، هم‌راستا کردن ذهن‌ها و تسهیل تیم‌سازی باشد.

سپاس از اینکه وقت گذاشتید و این اپیزود را بررسی ‫کردید. چون این مقاله و اپیزود رایگان است می‌توانید آنرا آزادانه با دیگر علاقه‌مندان به اشتراک بگذارید.